၁။ ေဟတုပစၥေယာ
ဟိတ္ ၆-ပါးျဖစ္၍ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား အျမစ္သဖြယ္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– ပေညာင္းပင္ အစရွိသည္တို႔၏ အျမစ္သည္ ထိုသစ္ပင္အား ၿမဲၿမံခိုင္ခံ့စြာ တည္ေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ (ဟိတ္ ၆-ပါးသည္ သမၸယုတ္တရားတို႔အား ၿမဲၿမံခိုင္ခံ့ေအာင္ အျမစ္သဖြယ္) ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ (ေက်းဇူးျပဳသည္ဆိုရာ၌– မျဖစ္ေပၚေသးသည္ကို ျဖစ္ေပၚေစျခင္း၊ ျဖစ္ေပၚၿပီးကို တည္ေနေစျခင္း၊ တည္ေနသည္ကို တိုးပြားေစျခင္းတို႔ပင္တည္း။)
၂။ အာရမၼဏပစၥေယာ
အာ႐ံု ၆-ပါးျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– ႀကိဳးတန္း ေတာင္ေ၀ွး အစရွိသည္တို႔သည္ မစြမ္းမသန္ေသာ သူတို႔အား ထျခင္း ရပ္ျခင္း သြားျခင္းကိစၥကို ၿပီးေစသကဲ့သို႔ အာ႐ံုသည္ စိတ္ေစတသိတ္တို႔အား ျဖစ္ေပၚလာေစရန္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၃။ အဓိပတိပစၥေယာ
အႀကီးအမွဴးျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား တနည္း– စၾက၀ေတးမင္းသည္ အထြတ္အထိတ္ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာတန္းခိုးျဖင့္ တပါးေသာသူတို႔၏ ႀကီးေသာသတၱိကို တားျမစ္၍ တိုင္းႏိုင္ငံသူ၊ ႏိုင္ငံသားတို႔အား အႀကီးအကဲ အစိုးရေသာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ (ပစၥယုပၸန္တို႔အား အႀကီးအမွဴးျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၄။ အနႏၲရပစၥေယာ
အျခားမဲ့ (တဆက္တည္း အၾကားမရွိ) ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသားတရား။ တနည္း– စၾကာ၀ေတးမင္း၏ နတ္ရြာ လားျခင္းသည္ သားႀကီး ရတနာအား မင္းအျဖစ္ အဘိသိတ္ခံျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ အျခားမဲ့ အျခားမရွိ (တဆက္တည္း) ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၅။ သမနႏၲရပစၥေယာ
ေကာင္းစြာအျခားမဲ့ (တဆက္တည္း အၾကားမရွိ) ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– စၾကာ၀ေတးမင္း၏ အရည၀ါသီ ေတာထြက္ေတာ္မူ၍ ရဟန္းျပဳျခင္းသည္ သားႀကီးရတနာအား မင္းျဖစ္ေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ေကာင္းစြာအျခားမဲ့ အျခားမရွိ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၆။ သဟဇာတပစၥေယာ
အတူတကြျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– ဆီမီးသည္ မိမိေတာက္သည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ အတူတကြ အလင္းကို ျဖစ္ေစသကဲ့သို႔ ထို႔အတူ အေၾကာင္းတရားတို႔သည္ မိမိတို႔ျဖစ္ေပၚလာသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ ပစၥယုပၸန္အက်ိဳးတရားတို႔ကိုလည္း တၿပိဳက္နက္ အတူတကြ ျဖစ္ေပၚလာေစေအာင္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၇။ အညမညပစၥေယာ
အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– သစ္သားသံုးခြ တိဒ႑သည္ အခ်င္းခ်င္း တစ္ေခ်ာင္းသည္ တစ္ေခ်ာင္းအား ေထာက္ပံ့ခိုင္ေစျခင္းငွာ အျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၈။ နိႆယပစၥေယာ
မီွရာ တည္ရာ ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– ေျမႀကီးသည္ သစ္ပင္အစရွိသည္တို႔အား မွီရာတည္ရာျဖစ္သျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ မွီရာတည္ရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၉။ ဥပနိႆယပစၥေယာ
အားႀကီးေသာ အေၾကာင္းျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– မိုးတြင္းသံုးလပတ္လံုး ရြာေသာ မိုးႀကီးသည္ ထိုမိုးကို မွီကုန္ေသာ သစ္ပင္ သတၱ၀ါ အစရွိသည္တို႔အား အားႀကီးေသာ အေၾကာင္းအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ (အားႀကီးေသာအေၾကာင္းအျဖစ္ျဖင့္) ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၁၀။ ပုေရဇာတပစၥေယာ
ေရွး၌ ျဖစ္ႏွင့္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– ကမာၻဦး၌ျဖစ္ေသာ ေန လတို႔သည္ မိမိတို႔ ထင္ရွားရွိခိုက္ အလင္းကိုမွီကုန္ေသာ သတၱ၀ါတို႔အား ေရွး၌ျဖစ္ႏွင့္၍ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ (ေရွး၌ ျဖစ္ႏွင့္၍) ေက်းဇူးျပဳေသာတရား။
၁၁။ ပစၧာဇာတပစၥေယာ
ေနာက္မွျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– လင္းတငယ္တို႔၏ အာဟာရ၌ ခ်င္ျခင္း ေစတနာသည္ ေနာက္မွျဖစ္၍ ထင္းရွားရွိေသာကိုယ္အား ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ေနာက္မွျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ အရွင္ဗာကုလ ရဟႏၲာေလာင္းသည္ ေမြးခါစ ႏို႔စို႔အရြယ္ အခါက သမုဒၵရာအလယ္၌ ေရထဲသို႔က်သြားရာ ေရနစ္၍မေသ။ ထိုသို႔မေသရျခင္းမွာ ေနာင္အခါ ရဟႏၲာျဖစ္မည့္ သတၱိက အရွင္ဗာကုလအား မေသေစရန္ အက်ိဳးျပဳေသာေၾကာင့္တည္း။
၁၂။ အာေသ၀နပစၥေယာ
အဖန္တလဲလဲ မွီ၀ဲထံုအပ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ တနည္း– ေရွးေရွး၌ ထံုအပ္ေသာနံ႔သာသည္ ေနာက္ေနာက္၌ ထံုအပ္ေသာနံ႔သာအား အဆင္းအနံ႔ လြန္စြာတိုးပြားခိုင္ၿမဲစြာ ျဖစ္ျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ၄င္း၊ ေရွးေရွးသင္အပ္ေသာ က်မ္းဂန္သည္ ေနာက္ေနာက္ သင္အပ္ေသာ က်မ္းဂန္အား ေလ့က်က္ျခင္းငွာ အားရွိ၍ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ၄င္း အဖန္တလဲလဲ မွီ၀ဲထံုအပ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၁၃။ ကမၼပစၥေယာ
စီရင္ျခင္း သံ၀ိဓာနကိစၥႏွင့္ မ်ိဳးေစ့ျဖစ္ေစျခင္း ဗီဇနိဓာနကိစၥျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– ေကာင္းစြာ သိုမွီး သိမ္းဆည္းစီရင္အပ္ေသာ မ်ိဳးေစ့သည္ အၫြန္႔အေညႇာင့္၏ ျဖစ္ျခင္းငွာ အမူအရာ လံု႔လ၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ မ်ိဳးေစ့အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၁၄။ ၀ိပါကပစၥေယာ
အက်ိဳးျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– ခ်မ္းေအးေသာ ေလသည္ ခ်မ္းေအးေသာ အရိပ္၌ ေနေသာသူအား ခ်မ္းၿငိမ္းေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ကံတို႔၏ အက်ိဳးအျဖစ္ျဖင့္ (ၿငိမ္းသက္သည္ျဖစ္၍) အေထာက္အပံ့ျပဳမႈျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသတ္ေသာတရား။
၁၅။ အာပာာရပစၥေယာ
ေထာက္ပံ့ခိုင္ခံ့ေစတတ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– ေထာက္ကန္ေသာတိုင္သစ္သည္ အိမ္အေဟာင္းအား ၿမဲၿမံခိုင္ေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ (ေထာက္ပံ့တတ္)ေဆာင္တတ္ေသာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
၁၆။ ဣႃႏၵိယပစၥေယာ
အစိုးရသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– တစ္ႏိုင္ငံ တစ္ျပည္တည္း၌ အသီးသီးဆိုင္ရာ ကိစၥတာ၀န္ကို ေပးအပ္ခံရသည့္ အစိုးရေသာလက္ေအာက္ခံ မင္းတို႔သည္ (အခ်င္းခ်င္း ထိုအစိုးရေသာ သတၱိကို မျဖစ္မူ၍) မိမိတို႔၏ တာ၀န္အရာ၌ အစိုးတရ ပိုင္ပိုင္ ႏိုင္ႏိုင္ ေဆာင္ရြက္သည္၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ အစိုးရသည္၏အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၁၇။ စ်ာနပစၥေယာ
ကပ္၍ စူးစူးစိုက္စိုက္ ႐ႈတတ္သည္၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– ေတာင္ဖ်ား သစ္ပင္ဖ်ားသို႔ တတ္၍ ၾကည္ေသာသူသည္ အေ၀းအနီး အရပ္တို႔ကို ျမင္ျခင္း၊ ထိုျမင္ျခင္း၌ အလိုရွိေသာသူအား ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ကပ္၍႐ႈတတ္ေသာ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၁၈။ မဂၢပစၥေယာ
ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း နည္းလမ္းျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– ဤမွာဘက္မွ ထိုမွဘက္သို႔ ကူးေသာသူသည္ ဤမွာဘက္မွ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း ျဖစ္သကဲ့သို႔ ၎၊ ထိုမွာဘက္မွ ဤမွာဘက္သို႔ ကူးလိုေသာသူသည္ ထိုမွာဘက္မွ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း ျဖစ္သကဲ့သို႔၎ ဘ၀တစ္ခုမွ ဘ၀တစ္ခုသို႔ ေဆာင္ပို႔ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၁၉။ သမၸယုတၱပစၥေယာ
ယွဥ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– ႏို႔ရည္၊ ေထာပတ္၊ ပ်ား၊ သကာဟူေသာ စတုမဓူ အရသာသည္ အခ်င္းခ်င္း ႏွီးေႏွာေရာ ႁပြမ္းေသာအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ အတူတကြ ယွဥ္ျခင္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၂၀။ ၀ိပၸယုတၱပစၥေယာ
မယွဥ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– ေျခာက္ပါးေသာ အရသာသည္ အခ်င္းခ်င္း မႏွီးမေႏွာ မေရာ ႁပြမ္းေသာအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ မႏွီးမေႏွာ မယွဥ္ျခင္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၂၁။ အတၳိပစၥေယာ
ပစၥဳပၸန္၌ ထင္ရွာရွိဆဲျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ တနည္း– ဟိမ၀ႏၲာေတာင္မင္းသည္ မိမိကိုမွီေသာအားျဖင့္ သစ္ပင္ ျမက္ပင္ စသည္တို႔အား ျပန္႔ပြားေစျခင္းငွာ မိမိထင္ရွားရွိေနျခင္းအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ထင္ရွားရွိေသာ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
၂၂။ နတၳိပစၥေယာ
မရွိသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။ တနည္း– ညဥ့္၏ ကင္းျခင္းသည္ ေန႔ျဖစ္ျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔၎ ဆီမီး၏ ၿငိမ္းျခင္းသည္ အမိုက္ေမွာင္ျဖစ္ျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔၎ မရွိေသာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
၂၃။ ၀ိဂတပစၥေယာ
ကင္းမဲ့ခ်ဳပ္ေပ်ာက္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ တနည္း– ေန၏ ၀င္ျခင္းသည္ လေရာင္လင္းေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ကင္းခ်ဳပ္သည္၏အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။
၂၄။ အ၀ိဂတပစၥေယာ
မကင္းသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။ တနည္း– မဟာသမုဒၵရာသည္ မိမိကို မွီကုန္ေသာ ငါးမကာရ္း အစရွိသည္တို႔၏ ပီတိ ေသာမနႆ ပြားျခင္းငွာ မိမိ၏မကင္းေသာ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ မကင္းသည္၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား။
ဓမၼဒါယာဒ အရွင္နႏၵသာရ(မဇၥ်ိမေဒသ)
