တရားဂုဏ္ေတာ္(၆)ပါး ပါဠိႏွင့္အနက္

၁။ သြကၡာတဂုဏ္ေတာ္ = ျမတ္စြာဗုဒၶ၏တရားေတာ္တို႕ကို ေကာင္းစြာေဟာၾကားအပ္ေတာ္မူပါေပ၏။

၂။ သႏၵိ႒ိကဂုဏ္ေတာ္ = ျမတ္စြာဗုဒၶ၏တရားေတာ္တို႕သည္ မ်က္ေမွာက္၌ အက်ိဳးေပးတတ္ပါ၏။

၃။ အကာလိကဂုဏ္ေတာ္ = ျမတ္စြာဗုဒၶ၏တရားေတာ္တို႕သည္ အခ်ိန္အခါမလင့္ေစဘဲ အက်ိဳးေပးတတ္ပါ၏။

၄။ ဧဟိပႆိကဂုဏ္ေတာ္ = ျမတ္စြာဗုဒၶ၏တရားေတာ္တို႕အား လာေရာက္႐ႈၾကည္႕လွည္႕ပါ ဟူ၍ဖိတ္ေခၚအပ္ပါ၏။

၅။ ၾသပေနယ်ိကဂုဏ္ေတာ္ = ျမတ္စြာဗုဒၶ၏တရားေတာ္တို႕သည္ ျမတ္နိဗၺာန္သို႕ ပို႕ေဆာင္တတ္ပါေပ၏။

၆။ ပစၥတၱံ ေ၀ဒိတဗၺဂုဏ္ေတာ္ = ျမတ္စြာဗုဒၶ၏တရားေတာ္တို႕ကို အသီသီး မိမိတို႕သႏၱာန္၌ သိအပ္ခံစားအပ္ပါေပ၏။

ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ (၉)ပါး ပါဠိ၊ အဓိပၸါယ္

(၁) အရဟံ
ကိေလသာအပူကင္း၍ ပူေဇာ္အထူးကိုခံထိုက္ေသာျမတ္စြာဘုရား။

(၂) သမၼာသမၺဳေဒၶါ
သစၥာေလးပါးျမတ္တရားကို ဆရာမကူ သယမၻဴဥာဏ္ျဖင့္ကိုယ္ေတာ္တိုင္ သိေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

(၃) ၀ိဇၨာစရဏသမၸေေႏၷာ
အသိဥာဏ္ ဝိဇၨာ၊ အက်င့္စရဏႏွင့္ ျပည့္စံုေတာ္ မူေသာျမတ္စြာဘုရား။

(၄) သုဂေတာ
ေကာင္းေသာ စကားကိုသာ ေျပာဆိုေတာ္မူတတ္ေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

(၅) ေလာက၀ိဒူ
သတၱေလာက၊ သခၤါရေလာက၊ ၾသကာသေလာက ေလာကသံုးပါးကို အကုန္အစင္ သိျမင္ေတာ္မူေသာ
ျမတ္စြာဘုရား။

(၆) အႏုတၱေရာပုရိသဒမၼသာရထိ
မယဥ္ေက်းေသးေသာ လူ နတ္ျဗဟၼာ တိရစၦာန္သတၱဝါတို႔ကို တုတ္ဓားမျပ တရားခ်၍ ယဥ္ေက်းေအာင္
ဆံုးမေတာ္မူႏႈိင္ေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

(၇) သတၳာေဒ၀မႏုႆာနံ
လူ နတ္ ျဗဟၼာ သတၱ၀ါတို႔၏ ဆရာတစ္ဆူ ျဖစ္ေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

(၈) ဗုေဒၶါ
သစၥာေလးပါးျမတ္တရားကို ကိုယ္ေတာ္တိုင္လည္းသိ၊ သူတစ္ပါးတို႔ကိုလည္း သိေအာင္ ေဟာျပေတာ္မူ
ေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

(၉) ဘဂ၀ါ
ဘုန္းေတာ္ေျခာက္စံု ဂုဏ္ေတာ္ အနႏၲႏွင့္ ျပည့္စံုေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

ႏွစ္က်ိပ္ရွစ္ဆူ ရွိခိုးနည္းႏွင့္ ဘြဲ႕ေတာ္မ်ား

တံ  ေမ  သ  ဒီ   ေကာ  မံ  သု  ေရ

ေသာ  အ  ပ  နာ   ပ   သု  သု   ပီ

အ   ဓံ   သိ   တိ   ဖု   ၀ိ   သိ   ေ၀

က   ေကာ   က   ေဂါ                       **(နမာမဟံ)**

အထက္ပါအတိုင္း ရြတ္ျပီးလွ်င္ (နမာမဟံ) ဟုဆိုကာ ႏွစ္က်ိပ္ရွစ္ဆူကုန္ေသာ ျမတ္စြာဘုရားမ်ားအား ရွိခိုးပူေဇာ္ႏိုင္ပါသည္။

တံ - တဏွကၤရာ ျမတ္စြာဘုရား
ေမ - ေမဓကၤရာ ျမတ္စြာဘုရား
သ - သရဏကၤရာ ျမတ္စြာဘုရား
ဒီ - ဒီပကၤရာ ျမတ္စြာဘုရား
ေကာ - ေကာ႑ည ျမတ္စြာဘုရား
မံ - မဂၤလ ျမတ္စြာဘုရား
သု - သုဓန ျမတ္စြာဘုရား
ေရ - ေရ၀တ ျမတ္စြာဘုရား
ေသာ - ေသာဘိတ ျမတ္စြာဘုရား
အ - အေနာမဒႆီ ျမတ္စြာဘုရား
ပ - ပဒုမ ျမတ္စြာဘုရား
နာ - နာရဒ ျမတ္စြာဘုရား
ပ - ပဒုမၶဳတၳိဳရ ျမတ္စြာဘုရား
သု - သုေမဓါ ျမတ္စြာဘုရား
သု - သုဇာတာ ျမတ္စြာဘုရား
ပီ - ပီယဒႆီ ျမတ္စြာဘုရား
အ - အတၱဒႆီ ျမတ္စြာဘုရား
ဓံ - ဓမၼဒႆီ ျမတ္စြာဘုရား
သီ - သိဒၶတၳ ျမတ္စြာဘုရား
တိ - တိႆ ျမတ္စြာဘုရား
ဖု - ဖုႆ ျမတ္စြာဘုရား
၀ိ - ၀ိယသီ ျမတ္စြာဘုရား
သိ - သိခီ ျမတ္စြာဘုရား
ေ၀ - ေ၀ႆဘူ ျမတ္စြာဘုရား
က - ကကုသန္ ျမတ္စြာဘုရား
ေကာ - ေကာဏဂုံ ျမတ္စြာဘုရား
က - ကႆပ ျမတ္စြာဘုရား
ေဂါ - ေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရား

သူေတာ္စင္အေပါင္း ဒီဘ၀ ဒီခႏၶာ ေနာက္ဆံုးရျပီး အရိယာပုဂၢိဳလ္ မ်ား ျဖစ္ႏိုင္ၾကပါေစ။

ေဇာ္ၾကီး (စကား၀ါေျမ)

၀ဇၨာဉာဏ္ (၈) ပါး

၁။ ပုေဗၺနိ၀ါသာႏုႆတိဉာဏ္ = ေရွးကျဖစ္ခဲ့ဖူးတဲ့ ဘ၀အားလံုးကို ျပန္ျပီး ေအာက္ေမ့ဆင္ျခင္သိျမင္ႏိုင္တဲ့အသိဉာဏ္အထူး။
၂။ ဒိဗၺစကၡဳဉာဏ္ = အေ၀းကအာရံု၊ အလြန္ေသးငယ္တဲ့အာရံု၊ ဖုံုးကြယ္ေနတဲ့အာရုံ၊ စသည္တို႕ကို နတ္မ်က္စိလိုသိျမင္ႏိုင္တဲ့ အသိဉာဏ္အထူး။
၃။ အာသ၀ကၡယဉာဏ္ = ကိေလသာအာသ၀တို႕ကို ကုန္ခန္းေစတတ္တဲ့ အရဟတၱမဂ္ဉာဏ္။...
၄။ ဒိဗၺေသာတဉာဏ္ = နတ္နားကဲ့သို႕ ၾကားသိႏိုင္တဲ့ဉာဏ္။
၅။ ဣဒၶိ၀ိဓဉာဏ္ = ေျမလွ်ိဳးမိုးပ်ံျခင္းႏွင့္ တန္ခိုးအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ဖန္ဆင္းႏိုင္တဲ့ဉာဏ္။
၆။ ေစေတာပရိယဉာဏ္ = သူတစ္ပါးတို႕ရဲ႕စိတ္ကူးအၾကံအစည္ကို သိျမင္ႏိုင္တဲ့ဉာဏ္။
၇။ ၀ိပႆနာဉာဏ္ = ရုပ္နာမ္တို႕ရဲ႕ သဘာ၀အမွန္ကို ျမင္သိတဲ့ဉာဏ္။
၈။ မေနမယိဒၶိဉာဏ္ = မိမိစိတ္အလိုအတိုင္း ျပီးစီးျဖစ္ေျမာက္ေစႏိုင္တဲ့ဉာဏ္။

ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ စရဏအက်င့္ (၁၅) ပါး

၁။ သီလသံ၀ရ = ကိုယ္က်င့္သီလ လံုျခံဳျခင္း။
၂။ ဣျႏၵိယသံ၀ရ = မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာ၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္၊ စိတ္ ဆိုတဲ့ ဣေျႏၵေျခာက္ပါးကို လံုျခံဳစြာေစာင့္ထိန္းျခင္း။
၃။ ေဘာဇနမတၱညဳတာ = စားေသာက္ဖြယ္အာဟာရေဘာဇဥ္၌ ခ်င့္ခ်ိန္ တိုင္းတာမႈရွိျခင္း။...
၄။ ဇာဂရိယႏုေယာဂ = ႏိုးႏိုးၾကားၾကားရွိျခင္း။
၅။ သဒၶါ = ရတနာျမတ္သံုးပါးနဲ႕ ကံတရားတို႕ကို ယံုၾကည္ျခင္း။
၆။ သတိ = ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ၌ မေမ့မေလ်ာ့ဘဲ အျမဲသတိရေနျခင္း။
၇။ ဗာဟုသစၥ = ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္ တရားတို႕၌ အၾကားအျမင္မ်ားျခင္း။
၈။ ၀ီရိယ = ကုသိုလ္အလုပ္မ်ား၌ ၾကိဳးစားအားထုတ္မႈ ရွိျခင္း။
၉။ ပညာ = တတ္ေကာင္း၊ သိေကာင္းတဲ့ အတတ္ပညာ၊ အသိပညာတို႕မွာ ကၽြမ္းက်င္လိမၼာျခင္း။
၁၀။ ဟိရီ = မေကာင္းမႈ ဒုစရိုက္မ်ားကို က်ဴးလြန္ရန္ ရွက္ျခင္း။
၁၁။ ၾသတၱပၸ = မေကာင္းမႈ ဒုးရိုက္မ်ားကို က်ဴးလြန္ရန္ ေၾကာက္လန္႕ျခင္း။
၁၂။ ရူပါ၀စရ ပထမစ်ာန္
၁၃။ ရူပါ၀စရ ဒုတိယစ်ာန္
၁၄။ ရူပါ၀စရ တတိယစ်ာန္
၁၅။ ရူပါ၀စရ စတုတၳစ်ာန္

စရဏ တရားမ်ားက မဟာကရုဏာေတာ္ကို ျပည့္စံုေအာင္ ပံ့ပိုးေပးၾကျပီး သတၱ၀ါတို႕ကို အက်ိဳးမဲံမႈမွ ကယ္တင္ကာ အက်ိဳးရွိရာသို႕ ပို႕ေဆာင္ေပးေတာ္ မူတယ္။